Turkish abstract

Introduction

Odontomalar benign odontojenik tümör olarak sınıflandırılmasına rağmen aslında hamartomatöz bir malformayondur. Çoğunlukla asemptomatik seyreder ve rutin muayene ya da grafiler ile insidental olarak tesbit edilirler [1]. Odontogenez esnasında multiple tomurcuklanma sonucu düzensiz, normalden küçük ve şekilsiz diş oluşumu kompaund odontoma ve bu düzensiz yapıların kalsifikasyonu sonucunda oluşan sert kitleler kompleks odontomayı oluşturur. Ayrıca kistik yapıda içerebilir [2].

Etiyolojisi net olarak aydınlatılamamıştır. Ancak travma, enfeksiyon, genetik nedenler (Gardner sendromu) ve gelişimsel bozukluklar suçlanmaktadır [2]. Dental yapının epitelyal ve mezenşimal komponentlerinden kaynaklanır. Dolayısıyla mixt bir odontojenik tümör olarak tanımlanabilir. Her yaşta görülebilmesine rağmen genellikle ilk iki dekatta daha sık görülür. Anterior maksilla daha fazla olmak üzere mandibüler yerleşimli de olabilir [3].

Odontomalarda tedavi total cerrahi eksizyondur. Özellikle kist oluşumunu ve odonto-ameloblastoma dönüşümü engellemek için eksizyon önerilmektedir [3,4].

Biz de 24 yaşında ağrı ve yer kaplayıcı kitle şikayeti ile başvuran maksilla yerleşimli, geniş kistik kavitasyona ve maksiller kemikte defekte neden olmuş bir kompleks odontoma olgusunu sunuyoruz.

Case Report

24 yaşında erkek hasta, yaklaşık altı aydır olan sert damak sol tarafta kitle ve ağrı şikayeti ile başvurdu. Yapılan muayenede yumuşak damakta orta hattı geçen hafif sert kitle palpe edildi (Şekil 1A). Diğer muayene bulguları normaldi. Yapılan kontraslı bilgisayarlı tomografide (BT) koronal planda üst çenede düzensiz diş benzeri kalsifikasyonlar ve aksiyal planda dişlerin hemen arkasına yerleşmiş ve maksiller kemiği erode edip nazal kaviteye doğru uzanan kistik lezyon izlendi (Şekil 1B,C).

Şekil 1 (A) sert damakta sol tarafta şişlik, (B) koronal BT kesitlerde düzensiz diş benzeri oluşumlar, (C) aksiyal kesitlerde nazopalatin duktus kistinin görünümü

Hastaya odontoma ön tanısıyla cerrahi kararı alındı. Kitle üzerine yaklaşık 2 cm lineer insizyon yapıldı ve damak mukozası flep şeklinde eleve edildi. Kitle çevre yapılardan diseke edildi. Bu esnada kist riptüre oldu. Kitlenin maksiller kemiği destrükte ettiği ve kaviter bir lezyona yol açtığı ayrıca nazal pasaj mukozasında elevasyona yol açtığı görüldü. Nazal pasaj mukozası korunarak kistik kitle cidarı ile birlikte total olarak eksize edildi. Maksiller kemikteki düzensizlikler küretlenerek giderildi ve düz bir yüzey oluşturuldu. Sonrasında damak mukozası üzerindeki kesi primer sütüre edildi. (Şekil 2). 

Şekil 2 (A) damak sol tarafta yerleşimli kistik kaviter lezyon, (B) nazopalatin duktusun komplet spesmeni, (C) kist içerisindeki diş benzeri düzensiz kalsifiye yapıların görünümü.

Patoloji sonucu kompleks odontoma ve nazopalatin duktus kisti olarak raporlandı. (Şekil 3) 

Şekil 3 (A) Nazopalatin duktus kistine ait kesitler izlenmekte. Pseudostratifiye silialı epilel ile döşeli mesafeler görülmekte. Kist duvarında fokal odaklarda mononükleer iltihabi infiltrasyon mevcut. (HEx100) (B) Dekalsifiye kesitlerde belirgin bir organizasyonun izlenmediği diş doku komponentleri görülmekte. Bir odakta epitel adası mevcut. (HEx200)

Hastanın 12 aylık takibinde nüks izlenmedi.

Discussion

Odontoma ilk olarak 1867 yılında Paul Broca tarafından tanımlanmıştır [5]. Dünya Sağlık Örgütü kompleks, kompaund ve ameloblastik fibro odontoma olmak üzere üçe ayırmıştır. Ayrıca bazı yazarlar hibrid odontoma olarak tanımlanan farklı bir tipi de rapor etmişlerdir [3,6]. Matür kompaund odontomalar diş benzeri yapılar içermesi nedeniyle rahatlıkla tespit edilebilirler. Fakat erken dönemlerinde radyolusent göründükleri için ameloblastik fibroodontoma ile karıştırılabilirler [6]. Malign tümörlerle karışması ve ayrıca kemikte kistik lezyonlara yol açması nedeniyle tedavide dikkatli olunmalıdır. Ayrıca literatürde santral (intraosseöz) ve periferik (ekstraosseöz) odontoma olmak üzere sınıflandırmalar da mevcuttur [7]. Olgumuz santral tip (intraosseöz) bir kompleks odontoma vakasıdır.

Odontomalar genellikle rutin radyografik kontrollerde ya da oluşturdukları asemptomatik şişlik nedeniyle tespit edilen benign tümörlerdir. Nadiren de olsa klinik tabloya ağrı, pürülan akıntı ve sinir parestezi eşlik eder [2,4,5]. Ayrıca boyutu büyüdükçe fasiyal asimetri gözlenebilir. Genelde çocuklarda ve genç erişkinlerde, diş sürmelerinde gecikme veya anormal gelişime neden olur. Hastamızda diş gelişimi ve dizilimi normaldi ancak kitle ve ağrı şikayetleri mevcuttu. Ayrıca maksiller kemikte erozyon ve nazal pasaj mukozasında elevasyon gibi destrüktif bulgular mevcuttu.

Odontomalar çevre kemik dokulara genellikle invaze olmazlar bu nedenle tedavi seçenekleri olarak enükleasyon ve küretaj yeterlidir. Ancak olgumuzda maksiller kemikte erozyon ve kistik kavitasyon mevcuttu. Kistik yapı nazal pasaja doğru protrüde olmuştu. Bu gibi durumlarda özellikle ameliyat sonrasında damak perforasyonunu engellemek amacıyla mukozalar dikkatle korunmalı ya da flep ile rekonstrüksüyon düşünülmelidir. Bu yönü ile olgumuz literatürdeki olgulardan ayrılmaktadır. Olgumuzun ameliyatı esnasında hem nazal pasaj mukozası korundu hem de damak mukozası flep şeklinde kaldırıldı ve damak perforasyonu önlendi.

Odontomalarda nüks ihtimali çok azdır fakat rezidü bırakılan olgularda kitle tekrar büyüyebilir [6,8]. Olgumuzda kaviter lezyon gelişimi ve kemik defekti olmasına rağmen kemik düzensizlikler küretlenerek kistik kitle cidarı ile birlikte total olarak eksize edildi ve 12 aylık takiplerde nüks izlenmedi.

Sonuç olarak kompleks odontomalar genellikle asemptomatik olan odontojenik tümörlerdir. Genellikle rastlantısal olarak tanı alırlar ancak oral kavitede kitle, diş gelişim bozuklukları, ağrı, duyu kaybı ve kemik destrüksüyonlarına yol açabilirler. Bu nedenle tanı aldıktan sonra total olarak eksize edilmeleri olası komplikasyonları ve nüksleri önleyecektir.

References

1. Bereket C, et al. Complex and compound odontomas: Analysis of 69 cases and a rare case of erupted compound odontoma. Niger J Clin Pract 2015;18:726-30.
2. Gedik R, Müftüoğlu S. Compound odontoma: differential diagnosis and review of the literature. West Indian Med J 2014;63:793-5
3. Singh S, et al. Compound composite odontome associated with an unerupted deciduous incisor-A rarity. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2005;23:146-50
4. Hammoudeh JA, at al. Bilateral complex odontomas: a rare complication of external mandibular distraction in the neonate. J Craniofac Surg 2009;20:973-6
5. Yadav M, et al. Compound odontoma. Contemp Clin Dent 2012;3(Suppl 1):S13-5.
6. Kramer IR, Pindborg JJ, Shear M. Histological typing of odontogenic tumour. Histological typing of odontogenic tumours. 2nd ed Berlin Springer 1992;p:16-21.
7. Wood NK, Goaz PW. Differential diagnosis of oral maxillofacial lesions. 5th ed. St. Louis: Mosby 2007; p. 492.
8. Akerzoul N, Chbicheb S, El Wady W. Giant Complex Odontoma of Mandible: A Spectacular Case Report. Open Dent J 2017;11:413-9 

Presented at

Çalışmamız 14. Türk Rinoloji, 6. Ulusal Otoloji Nörootoloji, 2. Ulusal Baş Boyun Kongresinde poster bildiri olarak sunulmuştur. (BBP-007) (28 Nisan-1 Mayıs 2018, Antalya).